Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde sıklıkla gözlemlenen bir nörogelişimsel bozukluktur. Dikkat, bir uyarana, olaya ya da göreve odaklanmayı ve bu odağı sürdürmeyi ifade eden bilişsel bir süreçtir. Çocuklarda DEHB ise dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterizedir. Bu bozukluk, çocuğun günlük yaşamını, akademik başarısını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Çocuklarda DEHB Neden Olur?

DEHB'nin oluşumunda birçok farklı etken rol oynar. Genetik yatkınlık, beyindeki kimyasal dengesizlikler, hamilelik sırasında maruz kalınan zararlı maddeler, düşük doğum ağırlığı ve doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar gibi faktörler DEHB'nin nedenleri arasında sayılabilir. Ayrıca, aile içi yaşantılar, çocuğun mizaç özellikleri ve bilişsel gelişimine yeterince yatırım yapılmaması da DEHB'nin ortaya çıkmasında etkili olabilir. Özellikle uzun ekran süreleri veya yoğun aile içi stres faktörleri, çocuğun dikkat ve duygusal gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Çocuklarda DEHB Belirtileri Nelerdir?

DEHB, çocuklarda farklı belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler çocuğun yaşına, mizacına ve çevresel faktörlere göre değişiklik gösterebilir:

1. Görevleri Tamamlamada Zorluk: Çocuklar, başladıkları işleri planlamakta ve tamamlamakta zorlanabilir, bu da işleri yarım bırakmalarına yol açabilir. Örneğin, bir ödev üzerinde çalışırken başka bir şeye yönelerek dikkatleri dağılabilir ve ödevlerini tamamlayamayabilirler.

2. Dışsal Uyaranlara Karşı Duyarlılık: Gürültü, diğer insanların konuşmaları veya çevredeki hareketli nesneler gibi dışsal uyaranlar, çocukların dikkatini kolayca dağıtabilir.

3. Unutkanlık: Çocuklar, randevuları, önemli tarihleri veya yapılacak işleri sık sık unutma eğiliminde olabilirler.

4. Uzun Süreli Görevlerde Zorluk: Uzun süreli ve monoton işler, DEHB olan çocuklar için zorlayıcı olabilir. Bu tarz görevlerde dikkatlerini toplamakta güçlük çekebilirler.

5. Hata Yapma Eğilimi: Çocuklar, basit ve tekrarlayan hatalar yapabilir ve detay gerektiren işlerde bazı noktaları gözden kaçırabilirler.

6. Sabırsızlık ve Huzursuzluk: Tek bir işe odaklanmakta zorlanan çocuklar, bir yerde uzun süre oturmak veya bir işe odaklanma zorunluluğu hissettiklerinde huzursuzluk yaşayabilirler.

7. Karar Verme Güçlüğü: DEHB olan çocuklar, basit görünen kararları vermekte zorluk çekebilirler.

Çocuklarda DEHB İçin Neler Yapılmalıdır?

DEHB'nin tedavi süreci, çocuğun bireysel özelliklerine göre planlanmalıdır. Bu süreçte çocuğun mizacı, yaşı ve çevresel faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.

1. Psikoterapi: Çocukluk döneminde gözlemlenen DEHB semptomlarının giderilmesi için psikoterapi önemli bir rol oynar. Aileye verilecek psikoeğitim, çocuğun mizaç potansiyellerinin yönetilmesi, bilişsel gelişimin desteklenmesi ve organizasyon becerilerinin geliştirilmesi gibi süreçler, DEHB tedavisinde etkilidir.

2. İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, DEHB semptomları çocuğun günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir. Bu noktada, uzman bir hekim tarafından planlanan ilaç tedavisi, semptomları hafifleterek psikoterapi sürecine destek olabilir.

3. Günlük Hayat Düzenlemeleri: Çocuğun beslenme, uyku gibi temel ihtiyaçlarının yeterli miktarda karşılanması, DEHB tedavisinde önemlidir. Ayrıca, görevlerin planlanması, küçük hedeflere bölünmesi gibi teknikler de semptomları hafifletebilir.

DEHB, tedavi edilmediğinde çocukların akademik başarısını, sosyal ilişkilerini ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, DEHB belirtileri gözlemlenen çocuklar için erken müdahale son derece önemlidir. Ebeveynler ve öğretmenler, çocukların DEHB semptomlarını fark ettiklerinde bir uzmana başvurarak gerekli desteği sağlamalıdırlar.