Okul Korkusu (Fobisi)

Çocuklarda Okul Fobisi Nedir?

Okul fobisi genellikle okula yeni başlayan çocuklarda görülse de okula devam eden çocuklarda da ortaya çıkabilen bir durumdur. Okul fobisi, bir çocuğun okula gitmekle ilgili aşırı ve sürekli bir korku ve endişe durumunu, okula gitmekten kaçınma halini ifade eder. Bu durum, çocuğun okula gitmeyi reddetmesi, mide ağrıları, baş ağrıları, ağlama krizleri, uyku problemleri, kabus görme, gece terörü, okula gitmekten kaçınma ve direnme gibi birçok semptomla kendini gösterebilmektedir. Okul fobisi çocuğun duygusal ve psikolojik iyilik halini, sosyal ilişkilerini ve akademik başarısını olumsuz yönde etkileyebileceği gibi ebeveynlerin hayatları için de son derece zorlayıcı olabilen bir durumdur.

Çocuklarda Okul Fobisi Neden Olur?

Çocuklarda okul fobisi birçok etkenin bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilir. Her çocukta okul fobisinin ortaya çıkma sebebi aile dinamikleri, çocuğun mizacı, çocuğun sosyal becerileri ve öğrenci- öğretmen ilişkisi bağlamında farklılık gösterebilir.

Ayrılma Kaygısı: Özellikle okula yeni başlayan çocukların ebeveynlerinden ya da bakım verenlerinden ayrılmakta zorluk çekiyor olması okul fobisinin en önemli sebeplerindendir.

Sosyal Zorluklar: Çocuğun sosyal becerilerinin zayıf olması, arkadaş edinmekte zorluk çekmesi ya da zorbalığa maruz kalması okul fobisinin oluşmasına sebep olabilir.

Akademik Zorluklar: Öğretmen, ebeveyn, öğrenciler ya da çocuğun kendisini akademik açıdan başarısız olarak değerlendiriyor olması, hata yapmaktan ve başarısız olarak görünmekten çekiniyor olması okula gitmek istememesine sebep olabilir.

Öğretmen-Öğrenci İlişkileri: Çocuğun öğretmenleri ya da okul yönetimi ile ilişkisinde çatışmalar ve güvensizliğin olması okul fobisinin oluşmasına neden olabilir.

Aile İçi Yaşantılar: Ebeveynler arası çatışmalar, kardeş kıskançlığı vb. konular da okul fobisini tetikleyen faktörler arasındadır.

Geçmiş Travmatik Deneyimler: Okulda ya da okul dışında yaşanan taciz, zorbalık, deprem, kayıp gibi süreçler çocuğun okul fobisi geliştirmesine sebep olabilmektedir.

Daha önce de değinildiği gibi okul fobisinin sebepleri kişiye özel şekillenmektedir. Sosyal ve akademik açıdan çocuğu olumsuz yönde etkileyen ve ciddi sonuçlara sebep olabilen okul fobisinin altında yatan sebebi incelemek için uzman desteği almak oldukça kritiktir.

Çocuklarda Okul Fobisini Yenmek İçin Neler Yapılır?

Okul fobisinin üstesinden gelmek için, öncelikle sorunun kökenini anlamak önemlidir. Bu süreçte;
Duygusal Açıdan Destek Olmak: Çocuğun yaşadığı duygusal çatışmayı anlamaya çalışmak ve bunun çocuğa hissettirmek, yalnızca okulla alakalı olanlara değil hayatındaki tüm duygusal ihtiyaçlarına duyarlı bir biçimde yaklaşmak oldukça önemlidir. Çocuğu yargılamadan, öfke çıkışları yapmadan okula gitmek hakkındaki duygularını ifade etmesine fırsat vermek ve güvende hissetmesi için alan açmak oldukça faydalıdır.
Problem Çözme Becerilerini Geliştirme: Okulda yaşadığı çatışmalı duruma yönelik baş etme stratejileri geliştirmesi, çözüm yolları üretebilmesi için çocuğa rehberlik etmek ve özgüvenini desteklemek okul fobisini yenmesine yardımcı olabilir.
Okula Uyum Sürecine Destek Olma: Okula uyum sürecinde çocuğun zorlandığı alanları tespit etmek ve bu süreci olumlu bir zeminde deneyimleyebileceği alanlar açmak faydalıdır. Okul ziyaretleri, sınıfı ve öğretmeni tanımak, okul yaşantıları, dersler ve teneffüsler hakkında bilgi vermek okula uyum sürecine destek olacaktır.
Olumlu Sosyal Deneyimler Sağlama: Arkadaş edinebileceği ortamlarda bulunmasını sağlayarak özgüvenini yerine getirmek, okul etkinliklerine teşvik etmek ve katılım konusunda desteklemek faydalıdır.
Eğitimcilerle İşbirliği Yapma: Öğretmenler, rehberlik servisi ve okul yönetimine çocuğun yaşadığı okul fobisinin boyutları ve sebepleri hakkında bilgi vermek sürecin yönetimini ve çocuğun okul fobisini yenmesini kolaylaştıracaktır.
Profesyonel Yardım Alma: Okul fobisinin çocuğun hayatında kalıcı bir hal almaması, yetişkinlik hayatına yansımaması ve asıl sebeplerin irdelenebilmesi için bir uzman psikolog desteği almak yapılabilecek en önemli müdahalelerdendir.

Çocuklarda Okul Fobisini Yenmenin Önemi Nedir?

Okul fobisi çocuğun sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimini olumsuz yönde etkileyebilmektir. Okul fobisine sebep olan asıl faktörün çözümlenmemesi çocuğun yaşadığı kaygı, korku ve ketlenme gibi durumların yetişkinlik hayatına yansımasına engel olmak, yaşam becerileri geliştirmesine ve özgüveninin desteklenmesine yardımcı olmak okul fobisinin çözümlenmesinin önemli gerekçelerindendir.

Okul Fobisi Olan Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Anlayışlı, kabullenici, destekleyici, sakin, anlayışlı, sabırlı, empatik ve yol gösteren bir ebeveyn tutumu sergilemek çocuğun kendini ifade etmesine, anlaşıldığını hissetmesine ve okul fobisinin çözümlenmesine yardımcı olacak davranış biçimlerindendir. Ek olarak çocukla açık iletişim kurmak ve aktif bir biçimde dinlemek çocuğun kendini ifade etme becerilerini geliştireceği için okul fobisini yenmesine yardımcı olabilir. Okul fobisini aşmak için çocuğun küçük de olsa attığı adımları görmek, uygun ödüller vermek fobisinin üstüne gitmesine destek olacaktır.

Çocuklarda Okul Fobisi Nasıl Anlaşılır?

Her çocukta farklı şekilde gözlemlense de genel anlamda:

• Okul hakkında sürekli sözel şikayetlerde bulunma, okula gitmeme konusunda ısrarcı ve dirençli olma
• Özellikle tatil sonrası kendini gösteren karın ağrıları, mide bulantısı, baş ağrısı, iştah değişiklikleri gibi fiziksel semptomlar
• İçe çekilme, sessizleşme
• Okuldan bahsetmek istememe, konu açıldığında sessiz kalma ya da konuyu kapatmaya çalışma, okulla ilgili negatif söylemler
• Ağlama nöbetleri, aşırı endişe hali
• Akademik performansta düşüş gibi süreçler okul fobisinin habercisi olabilir. Ancak bu semptomların birini ya da birkaçını farklı sebeplerle de çocuğunuzda gözlemleyebilirsiniz. Doğru ve detaylı değerlendirme için bir uzmana başvurmanız son derece önemlidir.