Çocuklar Okulda Nasıl Beslenmeli, Okula Götürülecek Faydalı Besinler Nelerdir?

Çocuklar Okulda Nasıl Beslenmeli?

Beslenme, canlılığın gerekliliğinin yerine getirilebilmesi vesürdürülebilmesi için ihtiyaç duyulan maddeleri dışardan alma faaliyetidir.

Gelişim aşamasında olan çocukların beslenmelerinin bir tarafı olan okul beslenmesi sadece akademik başarıyı etkilemekle kalmaz, persentil dediğimiz boy ve kilonun ortalamalarda seyretmesi, sportif faaliyetlerdeki kıvraklık ve dayanıklılık ve de hastalanmamak için çok çok elzemdir.

Günümüzde faydalı besine ulaşmadaki güçlükler, annelerin de iş yaşamına babalar kadar katılmış olması, büyük şehirlerdeki yığılmaya bağlı yoğunluklar beslenmenin aksamasına neden olmaktadır.

2022 yılı TÜİK verilerine göre okul dönemindeki çocukların her gün tükettiği gıdalar arasında ekmek, makarna gibi tahıl ürünleri %62 yer kaplarken, et, balık, tavuk gibi proteinli besinler sadece %12 oranındadır.Bu ortalama olarak gerekli olan %50 karbonhidrat, %30 lipid(özellikle tereyağı ve zeytinyağı) ve %20 protein(doğal yumurta, et, tavuk, balık vs)oranından çok olmasa da biraz uzak görülmektedir.

Peki hangi karbonhidrat, hangi lipid ve de hangi proteinlertercih edilmeli? Sadece bu mu? Çocuklarımızın bireysel farklılıklarını nasıl belirleyeceğiz, mevsimi göz önünde bulundurmalı mıyız, öğünler arasında nasıl bir benzerlik veya farklılık olmalı, hastalık durumunda beslenme konusunda ekstra yapılması gereken şeyler nelerdir?Annelerin “ay beni afakanlar bastı” dediğini duyar gibi oldum.

Okulda çocukların bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurarak dengeli bir öğün tüketmeleri önemlidir. Öncelikle besinin organik olması gerekir. Peynir, et, yumurta, tam tahıllı ekmekler, kuruyemiş, bal gibi gıdaları doğal olarak elde etmek çocuklardaki biyoyararlanımı maksimuma çıkaracaktır. Kahvaltıda en azından boğazından bir şey geçsin denerek ekmeğe sürülen katı yağ veya çikolata, hazır meyve suları veya poğaca gibi gıdalar sabahın kendine gelememe halinin devam etmesine neden olurkenyumurta, tereyağı, bal, kaymak, zeytin, kavurma, çorba gibi vücut metabolizmasını artırıcı besinleri tüketmek çocuklardaki sabah mahmurluğunu azaltacak ve ilk derslere olan konsantrasyonu artıracaktır. Yine bu tarzdaki besinler işitme, görme gibi duyularla, kavrama gibi yetileri ilgili çocuk için maksimuma çıkaracaktır. Özellikle kışın üşümeyi azaltmak ve enfeksiyonları engellemek için bal, pekmez, tahin gibi ısıtıcı besinlerle mutlak suretle çocukları tanıştırmış olmak gerekir.Havaların az da olsa daha sıcak hissedildiği dönemlerde dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi azaltmak, taşkınlık ve aşırı yaramazlıkların önüne geçmek için metabolizmayı daha yavaşlatan besinler tercih edilmelidir. Ne gibi? Domates, salatalık, peynir, rafadan yumurta vs gibi.Bunun dışında çikolata, şeker, aromatik içecekler gibi kan şekerini hızlı yükselten gıdalar ilerde yine madde bağımlılığı gibi uyaranlara eğilimi artırabilmektedir.

Yine ayrıca mizaç dediğimiz doğuştan gelen ve değişmeyen bireysel farklılıklar çocuğun beslenmesinde mutlaka göz önünde bulundurulması gereken bir faktördür.9 Tip Mizaç Modeli’ne göre mesela Keşfetmenin Hazzını Arayan Mizaç Tipi dediğimiz ve çoğu zaman dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı alan çocuklarda çikolata gibi uyaran gıdalar onların bu durumunu çok ciddi olarak provoke etmektedir. Oysa Entelektüel Dinginlik Arayan Mizaç Tipi için aynı besin abartılmadığı sürece çok ciddi sorun teşkil etmektedir. Yine de bu çocuklar için kan şekerini yükseltirken uyarıcı olmayan demir, vitamin ve probiyotik açısından zengin olan Bal’a alıştırmak çocuğun psikolojik ve bedensel performansını arttıracaktır.

Okula gönderilen beslenme desteği için de lif ve mineral yönünden zengin ceviz, kuru üzüm, badem gibi kuruyemişler, kansızlık ve çabuk üşüme varsa tatlı elma ve siyah çekirdekli üzüm, çok aktif ve dikkat dağınıklığı olan çocuklar için meyve olarak kivi, portakal, muz, sıska çocuklar için kaliteli kaşar peynir ve tam tahıllı ekmekler önemlidir. Buradan bazı ailelerin çocuğumu dengeli besleyeceğim diye çok obsesif bir şekilde davranması da beslenmenin kayıtsızca önünün açılması kadar tehlikelidir. Ara sıra çocuğun şeker, çikolata gibi çokta sağlıklı olmayan gıdaları yemesi arkadaşları arasındaki eksiklik ve uyum sorununu ortadan kaldırırken, çocuğun yanlış alışkanlıklarını yönetebilmesi için bir zihinsel-duygusal-fiziksel antrenman sağlamaktadır

Su, her yaş grubu için öneme sahiptir. Çocukların gün boyunca yeterli miktarda su içmeleri sağlanmalıdır.

Belki pasif bile diyebileceğimiz aşırı sakin çocuklar genellikle düşük enerji seviyeleri yaşayabilirler. Onlar için tam tahıllar, proteinli atıştırmalıklar ve vitamin-mineral-şeker açısından zengin gıdalar faydalı olabilir. Enerji verici meyve ve kuruyemişler, öğün aralarında iyi seçeneklerdir.

Her çocuğun bireysel ihtiyaçları farklıdır ve beslenme alışkanlıkları mizaçlarına ve mevsimleri vs göz önünde bulundurarak uyarlanmalıdır. Beslenme düzeninin, çocukların genel sağlığını ve okul performansını destekleyecek şekilde planlanması önemlidir.

Anneler Çocuklarının Beslenme Düzeninde Neye Dikkat Etmeli?

Anneler, çocukların beslenme düzenini planlarken, çocuğun mizacını, mevsimi, yaşanılan çoğrafi farklılığı dikkate almak oldukça önemlidir. Çocuğun mizacı, onun yiyecekleri nasıl kabul ettiğini, ne tür besinlere eğilim gösterdiğini, metabolizma hızını ve ne kadar yavaş veya hızlı yemek yediğini etkiler. Örneğin, enerjik ve hareketli bir çocuk et, baharatlı yemekleridaha az tercih etmesi gerekirken, sakin ve temkinli bir çocuk daha düzenli aralıklarla ve belirli porsiyonlarda ve de enerji verici yemekleri tercih edebilir. Ayrıca, bazı çocuklar yeni tatlara açık olabilirken, bazıları alışılmış yemeklerden şaşmamayı tercih eder. Bu da onların mizaç yapıları ile ilgilidir.

Okula Götürülecek Faydalı Besinler Nelerdir?

Meyveler: Elma, muz, portakal gibi meyveler, vitamin ve lif açısından zengindir.

Sebzeler: Havuç, salatalık, domates gibi sebzeler, vitamin ve mineral açısından doludur. Küçük parçalara kesilerek besleyici bir ara öğün oluşturabilirler.

Tam tahıllı gıdalar: Tam buğday ekmeğiyle yapılmış sandviçler, yulaf ezmesi veya tam tahıllı krakerler, uzun süre enerji sağlar ve açlık hissini kontrol altında tutar.

Kuruyemişler: Badem, ceviz, fındık, kuru üzüm gibi kuruyemişler protein ve sağlıklı yağlar içerir.