İrade Nedir ve İnsan İradesi Nasıl Kontrol Edilir?

İrade Nedir?

İrade birçok kişi için geliştirmesi zor ancak hayatın birçok alanı için son derece gerekli bir beceridir. Kişinin bir konuda karar alabilmesi ve bu kararını uygulayabilmek ya da sadık kalabilmek için içsel olarak sergilediği güç, irade olarak tanımlanabilir.

İrade Ne İşe Yarar?

İrade kişinin kendisini, sınırlarını ve neyi ne için yapmak istediğini fark etmesine yardımcı olan bir beceridir. Hayatın içinde yenilikler yapmak başlı başına zorlu bir süreçken bu yenilikleri planlayabilmek, risk faktörlerini saptayarak hedefler doğrultusunda adım atabilmek için iradeli olmak son derece önemlidir.

1. Hedeflere Ulaşma: Kişilerin belirledikleri hedeflere ulaşabilmesi için gereken motivasyonun ve kararlılığın sağlanması için irade oldukça önemlidir.

2. Motivasyonun Sürdürülmesi: Kazanılan motivasyonu sürdürmek her zaman için kolay olmayabilir. Hayatın içindeki engeller, çevresel faktörler ya da sürecin planlanandan uzun sürmesi kişileri pes etmeye, vazgeçmeye itebilir. İrade yenilik için bireyi motive edeceği gibi bu motivasyonu sürdürmesi için de yardımcı bir faktördür.

3. Disiplin ve Sorumluluk: Belirli bir değişim ve yenilik süreci yeni sorumlulukları ve belki de farklı bir disiplin anlayışını da beraberinde getirir. Kişilerin bu durumlara uyum sağlaması bazen zor olabilir. Bu noktada iradeli olmak, kişinin neyi, neden ve ne için istediğini hatırlamasa, disiplinli olmasına ve sorumluluklarını sürdürmesine yardımcı olacaktır.

4. Karar Verme: Yalnızca işleri sürdürürken değil nereden ve nasıl başlanılacağına karar verirken de iradeli olmak gerekmektedir. Karar verme sürecinde duygusal reaksiyonlar yönetilerek sağlıklı ve geliştirici adımlar atılabilir. Duygusal çalkantıları bastırmadan ya da değersizleştirmeden sağlıklı bir çerçevede deneyimlemek ve karar alma sürecindeki etkisini göz önünde bulundurabilmek de kişinin farkındalığı ve iradesi ile mümkündür.

5. Engelleri Aşma: Yalnızca yeni kararlar ve sorumluluk alanlarında değil mevcut durumda yaşanabilecek problemlerin çözümlenebilmesi için de iradeli olmak kişiye dayanıklılık, direnç ve baş etme becerisi kazandırmaktadır.

6. Gelişim: İradeli olmak daha önce de değinildiği gibi kişinin kendini tanıması, isteklerini ve isteklerinin sebeplerini fark etmesi ile ilişkilidir. Bu farkındalıklar sonucunda yeni şeyler öğrenme, alışkanlıkları değiştirme ya da geliştirme gibi süreçler şekillenerek kişinin kendini geliştirmesinin önü açılmış olur.

İradeli Olmak Neden Önemlidir?

İradeli olmak kişilerin hayatının birçok alanında olumlu etkiler yaratmaktadır. Hedeflere daha kolay ulaşmak, motivasyon kazanmak ve motivasyonu sürdürebilmek, kararlı olabilmek, disiplinli ve sorumluluk sahibi olabilmek, ilişkileri düzenleyebilmek, stresle başa çıkabilmek, etkili çözüm yolları bulabilmek gibi birçok alanda kişinin yaşamına katkı sağlamaktadır. Yeni kararlar alıp uygulamak, duygusal çatışmaları yönetebilmek hatta diyet ve spor yapmak bile iradeli olmak ile yakından ilişkilidir. Ne kadar zorlu olursa olsun kişinin kendine aldığı kararları uygulayabildiğini ya da seçimlerinin arkasında durduğunu göstermesi özetle iradesini koruyabildiğini fark etmesi özsaygı geliştirmesine ve olgunlaşmasına da büyük katkılar sağlamaktadır.

İradeli Olmak İnsan Hayatını Nasıl Etkiler?

İradeli olmak kişinin kararlı olmasına, sınır koyabilmesine, dengeli ve düzenli bir hayat sürmesine yardımcı olacaktır. Bunun sonucunda kişinin genel anlamda psikolojik iyi oluş halinde artış, akademik ve kariyer başarısında yükseliş ve sosyal ilişkilerinde güçlenme gözlemlenebilir. İradeli olmak kişinin kendine koyduğu kuralları esnetememesi, an ve duruma göre yeni yollar keşfedememesi, inatçı olması, katı ve sabit fikirli olması anlamına gelmemektedir. İradeli olmak adına bu tarz davranışların sergilenmesi kişiyi geliştirmekten çok gelişebilecek becerilerinin körelmesine, hayatının zorlaşmasına sebep olabilmektedir.

İrade Yoksunluğu Yaşayan İnsanların Davranışları Nasıl Olur?

İrade yoksunluğu ya da kişilerin iradelerini korumakta zorlanmaları motivasyon eksikliği, hayır diyememe, sürekli erteleme davranışı, sorumluluklardan kaçınma, çevrenin etkisinde kalma, kendi sınırlarını belirleyememe ve fikirlerini savunmakta zorlanma gibi birçok sonuç doğurabilir. Bu gibi sonuçlar kişinin olgunlaşmasının önüne geçebileceği gibi kaygı bozukluğu, depresyon, öfke sorunları gibi psikolojik ve bastırma savunma mekanizmasıyla ilişkili olabilen mide bağırsak sorunları gibi fizyolojik sonuçlar doğurabilir. Bunlara ek olarak yeme bozukluğu, bağımlılık problemleri gibi durumların da irade ile yakından ilişkili olduğu söylenebilir.

Kişinin iradesini korumakta neden zorlandığı mizaç potansiyelleri ile ilişkilidir. Kendisine ya da çevresine neden hayır demekte zorlandığı, kararlılık göstermekte neden problem yaşadığı, mizaç arayışını keşfettiği, asıl potansiyellerini fark edip yapısına uygun şekilde geliştirdiği durumlarda yani mizaç temelli psikoterapi ile aydınlatılabilecek noktalardır. Hem bireysel olgunlaşma hem de kişinin fizyolojik- psikolojik sağlığını koruması için irade geliştirmesi, mizacını bilmesi önem arz etmektedir.

İradesiz İnsanlara Nasıl Davranılmalıdır?

İradenin korunamadığı durumlar hem kişinin hem de çevresinin çeşitli biçimlerde zorlanmasına sebep olabilmektedir. Belki de durumu fark ettirmek için sergilene ani öfke çıkışları, sabırsız davranışlar, hakaretler iradesini korumakta zorlanan kişinin iyice içe dönmesine, ben değerinin düşmesine ve duygusal anlamda zayıflamasına sebep olarak daha yıkıcı sonuçların doğmasına sebep olabilmektedir.

Bir kişinin irade ve kararlığını güçlendirmesi olgunlaşma süreci ile yakından ilişkilidir. Sorumluluk bilincinin gelişmesi, içsel ve davranışsal tutarlılığın sağlanması, farkındalık gibi olgunlaşmayla yakından ilişkili süreçler irade gelişimi ile sağlanabilir ve bu süreçler psikoterapinin konuları arasındadır. Eğer kendinizin ya da çevrenizdeki kişilerin irade ve olgunlaşma konusunda zorluklar yaşadığını fark ediyorsanız psikoterapiye başvurabilir ya da yapıcı bir dille diğer kişileri psikoterapiye yönlendirebilirsiniz.

İradesizliğin Tedavisi Nasıl Olur?

Kişinin iradeli olma becerisinin gelişmesi psikoterapi ile mümkündür. Mizaç temelli psikoterapi ile kişilerin iradeli olmak konusunda neden ve ne şekilde zorluk çektiği irdelenerek yeni çözüm yolları bulması, olgunlaşması için stratejiler geliştirmesi desteklenir. Çevresinde olan biteni objektif değerlendirme, duygu düzenleme becerileri kazandırma, çeşitli ödevlerle seans içeriğini günlük hayatına aktarabileceği alanlar oluşturma psikoterapi sürecinin bazı basamaklarını oluşturmaktadır.