Nevrotik Kişilik Bozukluğu Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Nevrotik Kişilik Bozukluğu Nedir?

Kaygı bozukluğu ve depresyon temelli olan nevrotik kişilik bozukluğu bireylerin şüpheci, karamsar, huzursuz ve depresif bir ruh haline bürünerek sağlıklı düşünme becerilerine zarar veren ruhsal bir durumdur. Tekrarlayan düşünceler, yoğun kaygı hali, güvensizlik hissi gibi durumların tetiklemesiyle birlikte kişiler karın ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, el ve ayaklarda soğukluk gibi fizyolojik semptomlar da gösterebilirler. Nevrotik düşünce yapısına sahip bireylerin dış dünyaya yönelik gerçeklik algısında bir bozukluk yoktur yani psikotik bir durum söz konusu değildir. Ancak majör depresyon gibi nevrozun ilerlediği durumlarda kişilerin sanrı, varsanı gibi çeşitli biçimlerde psikotik atak geliştirebileceği, psikoz semptomları gösterebileceği bulgulanmıştır.

Nevrotik Kişilik Bozukluğu Belirtileri

Birçok ruhsal bozuklukta olduğu gibi nevrotik kişilik bozukluğu belirtilerinin seyri de kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Ancak genel olarak nevrotik kişilik bozukluğu olan bireylerde aşağıdaki semptomlar gözlemlenmektedir.

1. Kaygı ve Endişe: Kişi kendini süreli olarak kaygılı, endişeli hisseder. Bu durum günlük hayatta birçok insan için normal ya da sıradan olarak görülen aktiviteleri yapmasını bile engelleyebilmektedir.

2. Duygusal Dalgalanmalar: Kişinin duygu durumu genellikle dengesizdir. Ani ve dramatik duygu değişimleri gözlemlenmektedir.

3. Kararsızlık: Kişi yaşadığı kaygı durumunun ve yüksek tehdit algısının etkisiyle karar vermekte zorlanabilir, sürekli tereddüt edebilir.

4. Suçlayıcılık: Yaşanan problemleri dışsallaştırmaya, karşı tarafı suçlamaya eğilimli olabilir.

5. Benmerkezcilik: Yaşanan yoğun kaygı ve karamsarlık sebebiyle kişi yaşadığı içsel sıkıntıyı atabilmek adına kendi istek ve ihtiyaçlarını önceleyebilir.

6. Güvensizlik: Kişi ailesi, çalışma arkadaşları ve patronu, partneri gibi çevresindeki insanlar tarafından terkedilebileceğine yönelik bir inanç geliştirebilir. Yaşayacağı güvensizlik sebebiyle samimi ilişki kurmakta zorlanabilir. Bu durum karşı tarafa yönelik güvensizlikle alakalı olabileceği gibi kişinin kendi becerilerine ve değerli olduğuna yönelik güvensizlik yaşamasıyla da yakından ilişkili olabilir.

7. Öfke: Yoğun negatif duygular ve tehlike algısı sebebiyle kişi çevresine yansıtma da yoğun bir öfke hissediyor olabilir.

8. Fiziksel Semptomlar: Karın ağrısı, baş ağrısı, mide ve bağırsak sorunları, soğuk terleme, uykusuzluk, kabızlık, diş sıkma ya da gıcırdatma, el ve ayaklarda soğukluk gibi birçok farklı fiziksel semptom nevrotik düşünce yapısıyla ilişkilidir.

Nevrotik Kişilik Bozukluğu Yaşayan İnsanlara Nasıl Davranılmalıdır?

Nevrotik kişilik bozukluğu olan insanlar kaygılı ve karamsar yapıları sebebiyle daha içe dönük olabilir ve kendilerini açmakta zorlanabilirler. Bu sebeple konuşmaları ya da sıkıntıyı anlatmaları için baskı yapmadan, kabullenici bir tavır ve üslupla yaklaşmak son derece önemlidir. Yine de konuşmak istemediklerini çeşitli biçimlerde belli ediyorlarsa zorlamamak, istedikleri zaman bahsedebileceklerini vurgulamak faydalı olabilir. Nevrotik yapıdaki kişilerin duygusal dalgalanmaları çevrelerindeki kişileri de etkileyebilir. Bu noktada sabırlı, anlayışlı ve yargılayıcı olmayan bir biçimde yaklaşmanız faydalı olacaktır. Bunların yanı sıra sınırlarına saygı duyduğunuz, açık iletişim kurduğunuz, empatik davrandığınız bir yaklaşım da önemlidir. İstedikleri noktada destek olmak, problemlere objektif ve gerçekçi çözüm yolları üretmek yaşadığı krizin rahatlamasına yardımcı olabilir. Ek olarak nevrotik kişilik bozukluğu bireylerin iş hayatını, sosyal ilişkilerini, aile hayatlarını oldukça olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple mizacı çerçevesinde sağlıklı baş etme becerileri geliştirmesi, duygusal çatışmalarını çözümleyebilmesi için profesyonel yardım almaya yönlendirmeniz son derece önemlidir.

Nevrotik Kişilik Bozukluğu İnsan Psikolojisini Nasıl Etkiler?

Nevrotik kişilik bozukluğu genel olarak bireylerin psikolojilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Nevrotik düşünce ve davranış yapısına sahip bireyler duygu ve düşüncelerini oldukça yoğun bir biçimde yaşamaktadırlar. Örneğin bir restoranda hesap ödemek birçok insan için basit bir eylemken nevrotik düşünce yapısına sahip birisi hesabı öderken çok zorlanabilir, yaşadığı kaygı yoğunlaşabilir, terleme, titreme gibi fiziksel semptomlara dönüşebilir. Nevrotik kişilik bozukluğuna sahip bireylerin zihinleri sürekli olarak en kötü senaryoyu planlamak ya da canlandırmakla meşguldür, isteseler de bu durumu kontrol altına alamayabilirler. Zihinleri süreli olarak olumsuz düşünce üretmeye eğilimli olduğu için çevrelerindeki birçok faktör tarafından kolaylıkla tetiklenebilir, kaygı ve karamsarlık düzeyleri hızla artabilir. Sosyal becerileri kendilerine ve çevrelerine yönelik güven duygularının zayıf olası sebebiyle gelişemeyebilir. Bunun yanı sıra anda kalmakta, problem çözmekte, duygularını düzenlemekte oldukça zorluk çekebilirler.

Nevrotik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Uzun Sürer Mi?

Nevrotik kişilik bozukluğunun tedavi süresi kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Tedavi süresi kişinin mizacı, nevrotik düşünce yapısının hayatını etkileme biçimi ile yakıdan ilişkilidir. Buna ek olarak nevrotik düşünce yapısının mizaç potansiyelleriyle mi yoksa yaşanan travmatik bir deneyim sonucunda mı nüksettiğini bilmek tedavi süresine ve sürecine yönelik belirleyici aktörler arasında olabilir. Uzun süredir devam eden nevrotik semptomlar kişinin bu düşünce yapısını kanıksadığı, kişiliğini etkilediği için tedavi süresi de sabır ve bağlılık isteyebilir. Bunun yanı sıra kişinin terapistle kurduğu güven ilişkisi, sürece devamlılık biçimi, seanslarda işlenen konuların hayata geçirilmesi gibi süreçler de nevrotik kişilik bozukluğunun tedavi süresini etkileyebilecek, kısaltabilecek faktörler arasındadır.

Nevrotik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Olur?

Nevrotik kişilik bozukluğu tedavisi kişinin mizacı, yaşı, semptomların hayatına etkisi, işlevsellik durumu, sosyokültürel durumu gibi birçok faktörle ilişkilidir. Süreç anda kalma, duygu düzenleme becerilerini geliştirme, sağlıklı baş etme mekanizmalarını oluşturma, yaşam becerilerini geliştirme gibi temel başlıkları kapsayan psikoterapi süreci ve gerekliyse ilaç desteği ile ilerletilmelidir. İlaç desteği kişinin fiziksel semptomların hafifletilmesine ve psikoterapi sürecine daha hızlı adapte olabilmesine yardımcı olacaktır. Mizaç potansiyellerinin keşfedildiği, kendine güvenin kişinin doğasına uygun bir şekilde çalışıldığı mizaç temelli psikoterapi ile nevrotik kişilik bozukluğu tedavisi mümkündür. Süreç içinde kişinin ailesine verilecek olan psikoeğitim, aile üyelerinin kişiyi anlamasına, doğru yaklaşımda bulunabilmelerine yardımcı olur.