Odaklanma sorunu neden olur, nasıl çözülür?

Odaklanma Sorunu Neden Olur?

Odaklanma sorunları günümüzde her yaştan birçok insanın karşılaştığı yaygın bir problem haline gelmiş durumdadır. Bu durum kariyer ve akademik hayatı etkileyebildiği gibi sosyal ilişkileri ve basit görülen günlük görevleri de oldukça etkileyebilmektedir. Odaklanma sorunu sebebiyle birçok insanın motivasyon düşüklüğü yaşadığı, birçok alanda verimliliklerinin düştüğü ve potansiyellerini sergileyemediği gözlemlenmektedir. Odaklanma sorununun birçok sebebi olabileceği gibi kişiden kişiye seyri de farklılaşabilir. Örneğin bazı kişiler stres altında odaklanma problemi yaşarken bazı kişiler çoklu görevler ve artan iş yükünde odaklarını daha kolay sağlayabilir, daha kolay planlama yapabilirler. Odaklanma sorununa sebep olan faktörleri genel anlamda 3 başlık altında inceleyebiliriz:

1. Psikolojik Sebepler
   Günlük yaşamda hiçbir stres faktörü ile karşılaşmamak ne yazık ki gerçekçi bir beklenti değildir. İlişkisel problemler, aile işi yaşantılar, iş ya da okul stresi, zorbalık gibi birçok faktör bireylerin stres düzeyini arttırarak hayata yönelik motivasyonlarının azalmasına sebep olabilmektedir. Bunların yanı sıra depresyon, anksiyete, travmatik yaşantılar gibi süreçler de kişilerin hayatla ve kendileriyle olan ilişkilerini etkileyebileceği için odaklanma sorunlarına sebep olabilir. Kişinin mizacını ve potansiyellerini bilmesi stres faktörleri için doğasına uygun baş etme becerileri geliştirmesine olanak sağlamaktadır. Odaklanma sorununa sebep olan psikolojik süreçlerin üstesinden gelmek ve verimliliğinizi arttırmak için psikoterapi oldukça etkili bir yoldur.

2. Çevresel Faktörler
   Günlük hayatta maruz kalınan birçok reklam stratejisi ve dijital veriler kısa sürede dikkati çekme hedefiyle hazırlanmaktadır. Sosyal medya bildirimleri, e-postalar, bildirim sesleri hatta applerin tasarımı bile dikkat süreçleri başta olmak üzere birçok bilişsel beceriyi etkileyebilmektedir. Bunların yanı sıra kalabalık, gürültülü, dağınık ve düzensiz ortamlarda çalışmak dikkati sürdürmeyi olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

3. Biyolojik Faktörler
   Kronik hastalıklar ve ağrılar, açlık düzeyi, yetersiz uyku, sağlıksız beslenme gibi biyolojik faktörler kişilerin odaklanma sürelerini de etkileyebilmektedir. Bunların yanı sıra sinir sistemi için oldukça önemli olan, mesajların iletimini sağlayan nörotransmitterlerin dengesizliği de bilişsel süreçleri etkileyerek odaklanma problemlerine sebep olabilmektedir.

Odaklanma Sorunu Belirtileri Nelerdir?

Odaklanma sorunu günlük yaşamda kolaylıkla fark edilebilen bir dizi belirti ile kendini gösterebilmektedir. Belirtiler odaklanma sorunu yaşayan bireylerin çevresindeki kişiler tarafından fark edilebileceği gibi kişi tarafından da fark edilebilir. Özellikle okul çağındaki çocukların ebeveyn ve öğretmenleri tarafından yapılan gözlemler odaklanma sorunlarının fark edilmesi için oldukça kıymetlidir.

1. Düşük Üretkenlik
   Odaklanma sorunu yaşayan kişilerin iş ya da okul performanslarında ciddi düşüşler gözlemlenebilmektedir. Verilen bir görevi tamamlamaları normalden çok daha uzun sürebilir ya da sonuçlar beklenen kaliteye ulaşamayabilir. Özellikle zamanı yönetmekte zorlanmaları sebebiyle görevleri sık sık erteleyebilirler.

2. Sık Yapılan Hatalar
   Odaklanma sorunu, detaylı ve dikkat gerektiren işlerde sıklıkla yapılan hatalarla da kendini gösterebilir. Kişiler genellikle basit hatalar yapar ya da önemli detayları gözden kaçırabilir.

3. Unutkanlık
   Odaklanma sorununun bir diğer belirtisi de unutkanlıktır. Kişiler sıklıkla önemli toplantıları, ödevleri, sorumlulukları ya da randevuları unutabilirler.

4. Zihinsel Yorgunluk
   Zihinsel yorgunluk kişilerin anda kalmasını zorlaştırarak odaklanma sorunlarına sebep olabilir. Ek olarak kişi odaklanmakta problem yaşadığı ve görevleri yerine getiremediği için endişelenebilir. Bu durum anı yönetmesini zorlaştırarak odaklanma probleminin bir döngüye girmesine sebep olabilir.

5. Kararsızlık ve Dağınık Zihin
   Odaklanma sorunu yaşayan kişiler sıklıkla karar vermede zorlanabilir, zihinlerinde birçok konu başlığı bulunabilir. Sürekli farklı düşünceler ya da seçenekler arasında gidip gelen düşünce süreçleri kişilerin odaklanma sorunu yaşamalarına sebep olabilir. Dağınık düşünce yapısı, kişinin neye öncelik vereceğine karar verememesine yol açar.

Odaklanma Sorunu Nasıl Çözülür?

Odaklanma sorununu çözmek en temelde kişilerin kendi potansiyellerini ve bu duruma sebep olan faktörü bilmeleri ile mümkündür. Daha önce de değinildiği gibi odaklanma problemi kişinin yaşam tarzına, psikolojik durumuna ve çevresel koşullarına göre şekillenebilir. Dolayısıyla çözüm yolları da kişinin mizacına, yaşam tarzına ve hayat koşullarına uygun olmalıdır.

1. Farkındalık ve Zihinsel Hazırlık
   Odaklanma sorununu çözmenin ilk adımı kişinin kendine ve yaşadığı soruna yönelik farkındalık kazanmasıdır. Odaklanma sorununun yalnızca iş, okul gibi belirli bir yerde ve görevde mi yoksa hayatının tüm alanlarında mı yaşandığını irdelemek bu problem için farkındalık kazanılmasına yardımcı olabilir. Ek olarak dikkat süresini kısaltan faktörlerin tespit edilmesi odaklanma becerilerinin yönetilmesine de yardımcı olur. Odaklanma probleminin çözümü kişiyi zorlayabilecek bir süreç olduğundan zihinsel anlamda kişinin kendini hazırlaması da önem arz etmektedir.

2. Zaman Yönetimi Teknikleri
   Odaklanma problemi yaşayan kişiler için zaman yönetimi kritik öneme sahiptir. Özellikle kişi için sıkıcı görülen ve ertelenen görevleri tamamlayabilmek adına küçük hedefler ve ödüller belirlemek zaman yönetimini kolaylaştırabilir.

3. Fiziksel ve Zihinsel Sağlığın İyileştirilmesi
   Uyku, beslenme, egzersiz gibi bedensel sağlığı güçlendirecek konularda vücudun ihtiyaçlarının karşılanması dikkat başta olmak üzere birçok bilişsel becerinin güçlenmesine yardımcı olur.

4. Psikoterapi
   Odaklanma sorunlarının altında daha kompleks süreçler yer alabilmektedir. Bastırılmış yaşantılar, travmatik deneyimler, bulunulan ortamda huzursuz hissetme, pasif direnç gibi birçok konu odaklanma sorunlarının yaşanmasına sebep olabilir. Kişinin kendi potansiyellerini, mizacını keşfetmesi ve doğasına uygun alanlarda varlığını sürdürebilmesi için psikoterapi oldukça faydalıdır. Buna ek olarak odaklanma sorunu ve altında yatan dinamiklerin çözümlenebilmesi de psikoterapi ile mümkündür.

Odaklanma Sorunu İçin Öneriler Nelerdir?

Odaklanma sorununun üstesinden gelmek çevresel uyaranları sınırlandırabilme, anda kalabilme, dürtüleri yönetebilme gibi becerilerin gelişmesi ile mümkündür. Bu becerilerin geliştirilmesi, odaklanma sorununun çözümlenmesi için psikoterapi almak son derece faydalıdır. Aşağıda yer alan öneriler odaklanma sorununun çözümlenmesine yardımcı olabilir:

1. Dikkat Dağıtıcıları Azaltın
   Çalıştığınız masanın ve odanın olabildiğince toplu, düzenli ve sade olması odaklanma performansınızın iyileşmesine yardım edebilir. Dikkatinizi dağıtacak, kullanmadığınız tüm eşyaları masanın üzerinden kaldırabilirsiniz. Bunun yanı sıra cep telefonunuzu sessize almak, sosyal medya ve diğer dijital mecralardan uzak kalmaya çalışmak dikkatinizi sürdürmenize yardımcı olabilir.

2. Görevleri Kademelendirin
   Yapmanız gereken iş uzun süreli, yoğun çalışma gerektiren ya da sıkıcı bir iş olabilir. Bir türlü başlayamadığınız bu uzun soluklu görevlerde günlük hedefler belirlemek motivasyonunuzu ve odağınızı güçlendirebilir. Örneğin 4 aylık bir proje için sistemli çalışmayı sürdürmek zor olabilirken, günlük ya da haftalık hedeflerle projeyi tamamlamak ve odağı sürdürmek kolaylaşır.

3. Fiziksel İhtiyaçlar
   Açlık, uykusuzluk, yorgunluk gibi fiziksel ihtiyaçlar odaklanma becerisini etkileyebildiği gibi çok iyi birer erteleme gerekçesi olabilir. “Yemek yedikten sonra başlarım”, “önce biraz uyumalıyım” gibi söylemler odaklanma ve erteleme sorunu yaşayan insanlardan sıklıkla duyulur. Çok aç ya da çok tok olmak gibi durumlarda odaklanmayı sürdürmek zorlaşacağından göreve başlamadan bir süre önce fiziksel ihtiyaçlarınızı karşıladığınızdan emin olun.

4. Molaları İhmal Etmeyin
   Uzun süre belirli bir işle meşgul olmak zihinsel yorgunluğa, düşük verimliliğe, motivasyon kaybına, tükenmişlik hissine sebep olabilir. Ara vererek zihninizi dinlendirmek ve kendinizi ödüllendirmek odaklanma becerinizi güçlendirebilir.