Tripofobi(Delik Fobisi) Nedir, Neden Olur, Nasıl Geçer?

Tripofobi Nedir?

Tripofobi, DSM- 5 Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabında tanımlanan bir hastalık olmasa da, belirli desenlere veya boşluklara karşı kişilerin yaşadığı yoğun bir korku, rahatsızlık ve hoşnutsuzluk durumunu ifade etmektedir. Bu delikler genellikle bitkilerde, hayvanlarda ya da insan yapımı nesnelerde bulunabilir. Çoğunlukla kişiye herhangi bir biçimde zarar veremeyecek olan bu delikler genellikle birbirlerine yakın biçimde konumlanmıştır. Örneğin, petekli yüzeyler, mantarların delikleri, çileğin yüzey görüntüsü veya lotus çiçeğinin tohum başları gibi desenler tripofobik tepkilere neden olabilir. Tripofobi tepkileri kişiden kişiye göre farklılık gösterebilmektedir. Genel anlamda tripofobi yaşayan kişiler bu delikli nesneleri gördüklerinde yoğun bir rahatsızlık, ürperme, mide bulantısı, kaşıntı, tiksinti, kaygı gibi fiziksel ve psikolojik semptomlar gösterebilirler. Bu durumun şiddeti kişilerin günlük hayattı oldukça zorlanmalarına sebep olabilir, sosyal etkileşimlerine zarar verebilir.

Tripofobi Belirtileri Nelerdir?

Tripofobi belirtilerinin çeşidi, sıklığı ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir.

1. Yoğun Rahatsızlık veya İğrenme Hissi: Tripofobi genellikle tiksinme davranışı ile ilişkilendirmektedir. Tripofobi hastaları belirli desenlere veya boşluklara baktıklarında yoğun bir rahatsızlık veya iğrenme hissi yaşayabilirler. Bu durum bazen fiziksel belirtiler olarak da gözlemlenebilmektedir.

2. Ciltte Kaşıntı veya Ürperme: Tripofobiye sahip kişiler delikli desenlere ya da yüzeylere maruz kaldıklarında ciltte kaşındı, ürperti gibi hisler duyumsayabilirler.

3. Mide Bulantısı veya Baş Dönmesi: Tripofobik tepkiler bazı kişilerde mide bulantısı ya da baş dönmesi gibi mide ve sindirim rahatsızlıkları ile de kendini gösterebilir.

4. Kalp Atışlarının Hızlanması: Tripofobiye sahip kişilerde kalp atışlarının hızlanması, nefes almada zorluk, göğüs sıkışması, terleme gibi semptomlar gösterebilir.

5. Anksiyete veya Panik Atak Belirtileri: Tripofobi ve semptomları sonucunda kişilerde anksiyete veya panik atak semptomları tetiklenebilir. Bu durumda kişi, kontrolünü kaybetme, ölüm korkusu veya kaçma isteği gibi belirtiler yaşayabilir.

6. Sosyal İzolasyon: Tripofobi belirtileri olan kişiler, delikli yüzeylere ya da desenlere maruz kalmamak için eve kapanabilir, sosyal etkileşimlerini kısıtlayabilir ya da sosyal izolasyona eğilim gösterebilir.

Tripofobi Neden Olur?

Tripofobi'nin nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bu duruma nelerin sebep olabileceğine dair bazı teoriler bulunmaktadır. Tripofobi bazı uzmanlara göre evrimsel bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkmış olabilir. Bu teoriye göre küçük delikler ya da boşluklarda yer alabilecek zararlı organizmalara, böceklere ya da bunların yumurtalarının bulunduğu yerlere benzemektedir. Geçmiş çağlarda insanın hayatta kalma içgüdüsü ile bu deliklerden kaçınması beklenmektedir. Günümüzde de bu evrimsel savunma sistemi tripofobi olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bunun yanı sıra erken çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler ya da travmalar sebebiyle bazı kişiler tripofobi geliştirebilirler.

Tripofobi Nasıl Anlaşılır?

Bir kişiye tripofobi tanısı koymak için belirli tanı kriterleri tanımlanmamıştır. Ancak daha önce de değinildiği gibi tripofobi kişilerin delikli desenlere ya da yüzeylere yönelik geliştirdikleri korku, tiksinti, hoşnutsuzluk ve kaçınma ihtiyacını tarif eder. Bunun yanı sıra sünger, petek, sabun köpüğü, çilek gibi günlük hayatta sıklıkla insanların karşısına çıkabilecek deliksi yapıları bulunan eşya ve yiyeceklerden kaçınma ihtiyacı da tripofobiye işaret ediyor olabilir. Mide bulantısı, terleme, kalp atışında yükselme, nefes alamayacağını düşünme hali, iğrenme, cilt yüzeyinde kaşıntı ya da ürperti hissetme gibi durumlar da tripofobiye işaret ediyor olabilir. Tüm bu koşullar sonucunda kişinin hayatı, çevresi ve işlevselliği belirgin bir biçimde olumsuz etkileniyorsa uzman desteğine başvurulması son derece önem arz etmektedir.

Tripofobi Psikolojik Midir?

Amerikan Psikoloji Örgütü’nün yayımladığı DSM-5 Tanı Ölçütleri El Kitabı’nda tripofobi bir ruhsal hastalık ve fobi türü olarak tanımlanmamaktadır. Buna karşın tripofobinin psikolojik bir durum olduğunu söyleyebiliriz. Bu durum kişilerin yoğun bir rahatsızlık ya da korku hissine kapılmalarına sebep olarak günlük hayatlarını ve psikolojik anlamda da iyi oluş hallerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Tripofobi Kaşıntı Yapar Mı?

Her kişi için bu durum gözlemlenmese de bazı tripofobik semptomlar gösteren bireyler ciltlerinde kaşıntı ya da ürperme hissi yaşayabilirler. Ancak bu his genellikle geçicidir. Kaşıntı hissi en çok vurgulanan semptomlardan biridir. Buna ek olarak mide bulantısı, iğrenme hissi de yaygın olarak yaşanılabilecek tripofobi semptomlarındandır.

Tripofobi Tehlikeli Midir?

Tripofobi genellikle kişinin fiziksel yani bedensel sağlığı konusunda doğrudan bir tehlike oluşturmaz. Ancak tripofobik semptomların ilerlediği durumlar anksiyete, depresyon, öfke problemleri, panik atak gibi çeşitli psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilir. Psikolojik ve fizyolojik sağlığın birbirileriyle yakından ilişkili olduğu ve birbirlerini hem olumlu hem de olumsuz anlamda etkileyebilecekleri bilinen bir gerçekliktir. Bu sebeple tripofobik semptomların ilerlediği ve çeşitli psikolojik hastalıkların eşlik ettiği durumlar tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Bahsedilen depresyon, anksiyete, panik atak gibi psikolojik rahatsızların yaşandığı dırımlarda fizyolojik yani bedensel anlamda mide bulantısı, baş ağrısı, terleme, titreme, kronikleşmiş kas ağrıları, güçsüzlük hissi gibi semptomlar da ortaya çıkabilir. Bunun sonucunda kişinin hayatındaki iş, okul, aile, flört, arkadaşlık gibi birçok alan olumsuz yönde etkilenebilir.

Tripofobi Nasıl Tedavi Edilir?

Tripofobi tedavisinde kişinin mizacı, yaşı, ne kadar süredir semptom gösteriyor olduğu ve semptomların şiddeti gibi birçok faktör değerlendirilmelidir. Gerekli durumlarda ilaç desteğinin alınması da gerekebilmektedir. Ancak tripofobinin psikolojik boyutunun iyi değerlendirilmesi ve tedavi edilebilmesi için tedavi süreci için son derece önemlidir. Tripofobi gibi birçok psikolojik durumun sebebi kişiye özeldir. Bu noktada kişinin mizacını yani yaşam arayışını bilmek hayattaki hangi ihtiyacının eksik kaldığını çözümlemek kişiye özel bir tedavi planı hazırlanmasına, semptomların iyi değerlendirilmesine ve giderilmesine yardımcı olur. Psikoloji.app uzmanları ile mizaç temelli online terapi hizmeti alarak tripofobi ve etkileri de dahil birçok çatışmayı çözümleyebilirsiniz.